آموزش کار با مولتی متر

مولتی‌متر در واقع یک ابزار اندازه‌گیری است که در امور الکترونیکی از آن استفاده زیادی می‌شود.همانطور که در مقاله ی قبلی گفته شد این وسیله سه کاربرد ولت‌متر، اهم‌متر و آمپرسنج را با هم به صورت ترکیبی دارد. یک مولتی‌متر به ما نشان می‌دهد که  در یک مدار الکتریکی چه اتفاقی در حال رخ دادن است. هر بار که چیزی در مدار کار نمی‌کند، مولتی‌متر در حل این مشکل به به ما کمک میکند.

آشنایی با مولتی متر

مولتی‌متر از چهار قسمت مهم تشکیل شده.

• نمایشگر: در این قسمت داده اندازه‌گیری شده قابل نمایش است.
• دستگیره انتخاب یا سلکتور: با کمک سلکتور می‌توان پارامتر مورد اندازه‌گیری که شامل ولتاژ، جریان و مقاومت است را انتخاب کرد.
• پورت (Port): پورت بخشی است که پراب‌ها به آن متصل می‌شوند.
• پراب (Prob): یک مولتی‌متر شامل دو پراب است که معمولا رنگ یکی مشکی و دیگری قرمز است. توجه کنید که بین پراب‌های قرمز و مشکی تفاوتی وجود ندارد و صرفا به علت تمایز از دو رنگ استفاده شده است.
• پورت‌ها در مولتی متر شامل موارد زیر میشود.
• این پورت‌ها می‌توانند در مولتی‌مترهای مختلف، متفاوت است.
• پورت COM یا « – »: قسمتی است که به صورت قراردادی پراب مشکی باید به آن وصل شود.
• پورت μAmA: به منظور اندازه‌گیری جریان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• پورت 10A:  برای اندازه‌گیری جریان‌های بزرگ، معمولا بزرگ‌تر از 200mA مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• پورت VΩ: جهت اندازه‌گیری ولتاژ و مقاومت و تست اتصالات است.

نحوه کار کردن با مولتی متر

1. هنگام کار با دستگاه مولتی متر به موارد زیر توجه کنید:
2. جهت اندازه گرفتن شدت جریان باید دستگاه را به طور سری در مدار قرار داد.
3. به جهت اندازه گیری اختلاف پتانسیل باید دستگاه را به شکل موازی بین دو نقطه از مدار قرار داد.
4. هنگام اندازه گیری مقاومت لازم است که  جریان برق را قطع کنیم. در غیر این صورت موجب خرابی دستگاه می شود.
5. دستگاه را با احتیاط جا به جا می‌کنیم و از وارد شدن ضربه به آن و یا سقوط دستگاه جلوگیری میکنیم.
6. پیچ تنظیم صفر دستگاه نباید دستکاری شود زیرا این بخش از دستگاه بسیار حساس است و ممکن است فنر مربوط به آن قطع و دستگاه خراب شود.
7. همیشه حین اندازه گیری کمیت‌ها کلید سلکتور را روی بالاترین درجه قرار می‌دهیم و در صورت لزوم به تدریج آن را کاهش می‌دهیم تا به دستگاه آسیبی وارد نشود.
8. تا جای ممکن کلید سلکتور را در جهت حرکت عقربه‌های ساعت می‌چرخانیم، به علاوه چرخاندن سریع کلید سلکتور برای دستگاه بدون ضرر نیست.

امکان دارد که ترس از برق گرفتگی و یا هر حادثه ای دیگر مانعی برای این کنجکاوی شود.. اما واقعیت این چنین نیست. با رعایت کردن کلیه نکات ایمنی بدون شک شما هم می‌توانید از لذت کشفیات جدید و یا حتی شنیدن صدای یک بوق ساده که ساخته دست شماست برخوردار شوید.

مولتی مترها امروزه در انواع مختلف دیجیتالی با قابلیت‌های مختلف در بازار بیدا می‌شود. برای شروع بهتر است  با ساده ترین آن یعنی selector کار خود را آغاز کنیم. در شمایل کلی این دستگاه یک صفحه مدرج همراه یک selector وجود دارد. همانطور که از اسم آن مشهود است این دستگاه برای اندازه گیری کمیت‌هایی مانند اختلاف پتانسیل، مقاومت و جریان طراحی گردیده و برای استفاده از selector دستگاه به ترتیب بر روی واژه‌های volt- ohm و  ampere کمک گرفته می‌شود.

لازم به ذکر است روی دسته سلکتور نشانگری موجود است که تعیین کننده دامنه کاری در اندازگیری‌های شما می‌باشد. این دستگاه  مانند هر سیستم دیگری دارای دو ترمینال آند و کاتد است. برای استفاده صحیح از دستگاه باید سیم مشکی را به ترمینال منفی و سیم قرمز را به ترمینال مثبت متصل کنید. حال دکمه power دستگاه را زده و هر نوع اندازه گیری را می‌توانید شروع کنید.

فرض می‌کنیم که مقاوتی را که می‌خواهیم مورد آزمایش قرار دهیم ۱۰۰ اهم باشد. با توجه به اینکه سلکتور روی ۱*R ایستاده عقربه عدد ۱۰۰ را نشان میدهد و چنانچه رنگهای روی مقاومت پاک شده باشند در خواهیم یافت که مقاومت ما ۱۰۰ اهمی‌است ولی اگر مقاومت ما از ۵ کیلو اهم بیشتر باشد عقربه تقریبا روی علامت بی نهایت می‌ایستد و ما در این مبنا نمی‌توانیم مقدار مقاومت را بخوانیم. به همین دلیل سلکتور را روی R*10 قرار میدهیم.

R*10 به معنی این  است که اگر عقربه هر عددی را نشان دهد آن عدد باید ضربدر ۱۰ شود تا مقدار اصلی مقاومت را بتوانیم بخوانیم.

به طور مثال اگر مقاومت ما ۱۰ کیلو اهم باشد عقربه روی یک کیلو اهم می‌ایستد و اگر یک کیلو را ضربدر ۱۰ کنیم مقدار اصلی مقاومت که همان ۱۰ کیلو اهم است به دست می‌آید. در این ردیف مبنا یا Range هم بیشتر از ۵۰ کیلو اهم را نمی‌توان خواند. پس اگر مقاومت ما از این میزان بیشتر باشد باید سلکتور را روی R*100 قرار دهیم و همانطور مانند قبل هر چه عقربه نشان داد باید این دفعه ضربدر ۱۰۰ کنیم. هر وقت ما مبنا و یا رنج را در قسمت آزمایش مقاومتها عوض کنیم باید عقربه را Adjust یا "میزان" کنیم.

قسمت ولتاژها

 در ابتدا با  ولتاژ مستقیم DC.V شروع می‌کنیم. همانطور که میبینید این قسمت از شش مبنای اندازه گیری نشکیل شده که از ۰٫۲۵ ولت تا ۱۰۰۰ ولت مستقیم را می‌تواند اندازه گیری کند. روش کار این قسمت نیز تقریبا مانند اهم است یعنی اگر سلکتور را روی ۱۰ ولت قرار دهیم  دستگاه ما حداکثر تا ۱۰ ولت را می‌تواند نمایش دهد.

این طبقه بندی اعداد را روی صفحه قسمتی که سه طبقه عدد قرار دارد می‌توانید مشاهده کنید. سمت چپ مدار نیز با DC.V و میلی آمپر مشخص شده است. حال اگر شما قصد داشته باشید که یک باتری و یا منبع تغذیه جریان مستقیم را آزمایش کنید باید سیم مثبت دستگاه را به مثبت منبع تغذیه و سیم منفی دستگاه را به منفی منبع تغذیه وصل کنید. هنگامی که  باتری شما به عنوان مثال شش ولت است باید سلکتور را روی عدد ۱۰ قرار بدهید. در این حالت عقربه عدد ۶ را نشان می‌دهد اما اگر باتری شما از ۱۰ ولت بیشتر و از ۵۰ ولت کمتر بود باید selector را روی عدد ۵۰  و اگر بیشتر بود روی ۱۰۰۰ ولت قرار داد.

به جهت اندازه گیری جریان مستقیم نیز مانند ولتاژ عمل میکنیم. یعنی اگر سلکتور را روی عدد ۰٫۵ قرار دهیم دستگاه حداکثر تا ۰٫۵ میلی آمپر را میتواند اندازه بگیرد و اگر روی ۱۰ باشد حداکثر ۱۰ میلی آمپر و چنانچه روی ۲۵۰ باشد تا ۲۵۰ میلی آمپر.

اطمینان از اتصال و عدم اتصال سیم

نوع دیگر قابلیت در مولتی متر Beeper است این قابلیت به ما این امکان را میدهد که به اتصال به نقاط مختلف مدار و یا سیم از اتصال و یا عدم اتصال به یکدیگر اطلاع یابیم،برای مثال یک سیم در طول مسیر که در هر طرف دو رشته دارد ابتدا دو رشته سیم را بدون اتصال در هر دو طرف ست میکنم در صورتی که مولتی متر صدا پخش نکند این دو سیم در طول مسیر بهم اتصال نکرده اند و در صورت پخش صدا سیم معیوب شده و در قسمتی به یکدیگر بخورد کرده اند، در مواقعی که میخواهیم از ارتباط صحیح آگاه شویم یک طرف سیم را به هم ارتباط می دهیم در این صورت در طرف دیگر با اتصال به دو سیم باید صدا از مولتی متر پخش شود، این تست برای اطمینان از سیم و عدم عیوب در انواع سیم برق و دیتا و یا سیم دوربین ،آنتن استفاده می گردد.

 نحوه انجام دادن تست اتصال

یکی از مهم‌ترین موارد در تعمیرات الکتریکی تست اتصال است و به منظور سالم و معیوب بودن مدار‌ها انجام می‌گیرد.  زمان انجام این تست، عدم برقراری اتصال به معنی معیوب بودن مدار است. حال یا بخشی از مدار قطع شده و  یا فیوزی از آن خراب شده است. عدم اتصال می‌تواند به هر دلیلی رخ دهد.قبل از شروع انجام تست از عدم وجود جریان در مدار یا دستگاهی که قصد تعمیر آن را دارید، مطمئن شوید. دستگاه یا مدار را خاموش کرده و باتری‌های آن را جدا کنید. اکنون پراب مشکی رنگ را به پورت COM و پراب قرمز رنگ را به پورت ΩV یا در برخی دستگاه‌ها mAΩV وصل کنید. حال دستگاه مولتی‌متر را روشن کرده و سلکتور را روی حالت اتصال قرار دهید.

 نحوه انجام تست ولتاژ

برای انجام این کار همانند مرحله قبل پراب مشکی به پورت COM و قرمز به پورت VΩmA یا ΩV وصل می‌شود. برای انجام تست ولتاژ، سلکتور باید بر روی حالت ولتاژ که با حرف V مشخص شده، قرار گیرد. در اندازه‌گیری ولتاژ دو حالت V وجود دارد. یکی به شکل V- و دیگری Ṽ که اولی برای اندازه‌گیری ولتاژ AC و دومی جهت اندازه‌گیری ولتاژ DC مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بسته به نوع ولتاژی که قصد اندازه‌گیری آن را دارید، سلکتور را بر روی یکی از حالت های گفته شده قرار دهید. سر دیگر پراب قرمز رنگ را به قطب مثبت قطعه مورد نظر که جریان از آن خارج می‌شود، وصل کنید. سر دیگر پراب مشکی را هم به قطب منفی وصل کنید. عدد نمایش داده شده در صفحه نمایشگر، مقدار ولتاژ اندازه‌گیری شده است.نکته: هنگام انجام این تست دقت کنید که مولتی‌متر باید به صورت موازی با قطعه مورد نظر قرار بگیرد. به این جهت که پراب‌ها باید در راستای پایه‌های قطعه باشند. همچنین موقع تنظیم ولتاژ همواره حد بالا را در نظر بگیرید.

نحوه انجام تست مقاومت

برای انجام دادن تست مقاومت نیز مانند دو حالت قبل از عدم وجود جریان در دستگاه یا مدار اطمینان پیدا کنید.دستگاه را خاموش کرده و باتری‌های آن را جدا کنید. در صورت اتصال به پریز برق، آن را جدا نمایید. پراب‌ها را نیز مانند دو روش قبل متصل کنید. این بار سلکتور را بر روی حالت مقاومت که با نماد Ω نشان داده شده و بالاترین حد آن قرار دهید. در این تست نمایش عدد 1 یا حرف OL به معنی عدم برقراری اتصال و مقاومت بی‌نهایت دستگاه یا مدار است. اکنون می‌توانید حد مقاومت را در مقادیر دیگر نیز امتحان کنید.

در این مقاله سعی کردیم آموزش کار با مولتی متر را به ساده ترین روش به شما توضیح دهیم. برای خرید انواع مولتی متر می توانید وارد لینک های زیر شوید:

مولتی متر دستی

مولتی متر رومیزی